Geçmişte yaşanmış veya duyulmuş olumsuz bir olayın, bilinçaltında büyüyerek ortaya çıkması ve eşe istemeden yansıtıldığı vajinismus sorunu %100 tedavi edilebilir bir sorundur. Sorun bilinçdışı istek ve şartlı refleks ile ortaya çıktığından, bu nedenleri ortadan kaldırmak için bilinçdışı süreçlerde zihinsel manevralar yapıp, yeni olumlu şartlı refleks arkları oluşturmak gerekir. Öncelikle, ilgi ve uzmanlık alanı vajinismus olan bir jinekolog-cinsel terapist tarafından çiftin cinsel öyküsü alınır ve ardından tam bir jinekolojik muayene yapılır. Ancak vajinismus sorunu olan kadınların büyük çoğunluğu jinekolojik muayene olmak istemezler. Hatta muayene hakkında konuşmak bile, ilişki yaşandığı sırada olduğu gibi panik ve korkuya sebep olur.

Daha sonra bilinçaltındaki gereksiz korkuları yenmek için danışanları rahatlatacak, gevşetecek, heyecan ve korkularını yatıştıracak ruhsal bir ortam oluşturulması için cinsel terapiye geçilir. Çifte cesaretli olmaları, başaracaklarına inanmaları ve güvenerek sabırla beklemeleri konusunda telkinlerde bulunulur. Cinsel terapi sırasında çifte ayna tutma egzersizleri, idrar tutma egzersizleri, çatı kaslarını kasma ve gevşetme egzersizleri, parmak egzersizleri, çubuklarla aşk kaslarının eğitimi egzersizleri, sınırlı penis girişi egzersizleri, Kegel Egzersizleri*, “invivo duyarsızlaştırma”, “invitro duyarsızlaştırma” ve “pelvik taban rehabilitasyonu” gibi çalışmalar öğretilir. Tedavinin birinci aşaması olan invivo duyarsızlaştırmada, hastanın kendi vücudunu tanıması için “dokunma, okşama ve parmak egzersizleri” yaparak, bir anlamda ilişki sırasında ortaya çıkan panik atağın bir benzerini yaşaması hedeflenir. İnvitro duyarsızlaştırma da ise benzer durum hastanın kendi parmağı ile değil plastik kanüller veya eşinin parmağı ile gerçekleştirilir. Her ikisinde de amaç; ilişki sırasında yaşanan panik atakla başa çıkmayı öğrenmek ve vajinanın genişleyebilen, esneyebilen bir organ olduğunu kişiye göstermektir. Bu duyarsızlaştırmaya paralel olarak hastanın pelvis kaslarını tanımasını ve onlara hakim olmasını sağlayan Kegel Egzersizleri de yapılır.

Tedavinin ikinci aşamasında ise ilişki öncesi ön sevişmenin uzun tutulması ve kadının iyice uyarılmasının üzerinde durulur. Cinsel terapistin uygun görmesi durumunda ilaç tedavisi de uygulanabilir. Cinsel terapi süresi hastalığın şiddetine göre birkaç seanstan 10-12 seansa kadar değişebilir.

Vajinismus ve Fantezi Modellemesi

Cinsel terapi döneminde her gece yatakta, uyumadan önce, gözler kapalı bir şekilde eşle cinsel birliktelik hayal edilir. Buna “Fantezi Modellemesi” denir. Vajinismus tedavisinde hayalin gerçekmiş gibi yaşanması önemlidir.

Vajinismus ve Gevşeme Egzersizleri

Bu egzersizde önce duş alınır, eşle birlikte yatakta yan yana sırt üstü yatılır. Derin nefes alıp, verilir. Ayak uçlarından enseye kadar sırasıyla tüm kaslar kasıp, gevşetilir. Bu egzersiz günde en az 20 dakika yapılmalıdır. Bunlar terapi sırasında pratik yaparak öğretilir.

Ayna Egzersizleri

Bu egzersiz, vajinanın nasıl bir organ olduğunun görülmesi için bir ayna karşısında cinsel organın incelemesini içerir. Daha sonra cinsel terapist tarafından çifte vajinanın çok küçük olduğu konusundaki korkunun hayal ürünü olup gerçeklere dayanmadığı, vajina duvarlarının son derece esnek olduğu anlatılır. Doğum sırasında bir bebeğin kafası vajinadan çıkabildiğine göre penisin de buradan kolayca geçebileceği örneklendirilir. Daha sonra, “Egzersiz sırasında herhangi bir aşamada rahatsızlık hissederseniz bir sonraki aşamaya geçmeyin ve neyin rahatsızlık verdiğini anlamaya çalışın” ve “Vajinal kasların sıkıştığını hissettiğinizde biraz ara verin” önerilerinden sonra aşağıdaki “parmak egzersiz programı” uygulanır.

Parmak Egzersizleri

Bu program kişinin kendi parmaklarıyla “bireysel egzersizi” ve eşinin parmaklarıyla “eşli egzersiz” şeklinde iki aşamadan oluşur. Bireysel parmak egzersizi kadın için en zor olanıdır. Fakat bunu bir kez başarırsa, diğer aşamalar daha kolay ilerleyecektir.

Cinsel terapide, danışan çiftin ve terapistin birlikte aşması gereken üç önemli tabu vardır. Bunlar:

• Vajene bir şey girmesi tabusu (Kişinin kendi parmağını vajene sokması)
• Vajene bir başkasının bir şeyinin girmesi tabusu (Eşin parmağının vajene sokulması)
• Vajene penis girmesi tabusu.

Cinsel ilişki sırasında ortaya çıkan panik atağın bir benzerini yaşatmak ve kişiye bununla başa çıkmayı öğretmek için kişi kendi parmaklarıyla egzersizlere başlar. Daha sonra eşinin parmağı ile egzersize devam eder. Parmak egzersizlerinde amaç vajinanın genişleyebilir bir organ olduğunun kişiye gösterilmesidir.

Parmak egzersizleri sıcak yumurtayı elde tutmaya benzer. Sıcak yumurta önceleri elde tutulamaz ve elden ele alınarak soğutulmaya çalışılır. Zamanla yumurta soğur ve eller de yumurtanın sıcaklığına alışır. Yumurta soğudukça kişi rahatlar ve eli yanmaz. Sonunda yumurta soğur, kabuğu kırılır ve afiyetle yenir. Parmak egzersizleri de yumurtanın soğuması gibidir. Kişi zamanla panik haline alışır ve yüzleştiği olumsuz duygularla baş etmeyi öğrenir. Sonunda yumurtanın afiyetle yenmesi gibi cinsel ilişki de gerçekleşir.

Bireysel Parmak Egzersizleri

• Parmak egzersizinden önce gevşeme egzersizi yapın. Egzersiz boyunca da gevşek olmaya ve gevşekliği korumaya çalışın.
• Öncelikle bebek yağını elinize ve vajinanıza sürün. Bir elinizle klitorisinizi bulun, belli bir ritimde ve basınçta okşayın. Diğer elinizle göğüslerinizi veya hoşunuza gidecek bir başka bölgenizi okşayın.
• Uyarıldığınızı düşündüğünüzde vajen deliğinize dokunun. Parmaklarınızı vajen deliğinin etrafında daire hareketleri yaparak uyarıya devam edin.
• Sulanma olduğunda iyice kayganlaştırılmış serçe parmağınızın ucunu ilk boğuma kadar ıslanmış vajeninize sokun. Kendinizi rahat ve gevşemiş hissedene kadar orada tutun ve bekleyin. Daha sonra daire hareketi yapın.
• Rahatsanız ikinci boğuma kadar sokun. Yine bir süre bekleyin ve daire hareketi yapın. Hâlâ rahatsanız tamamını sokun, bekleyin ve daire hareketi yapın. Hiç rahatsızlık duymayana kadar egzersize devam edin.
• Aynı egzersizi, serçe parmağa göre daha kalın bir parmak olan orta parmakla tekrarlayın.
• Aynı egzersizi işaret ve orta parmaklarınızı birleştirerek iki parmakla tekrarlayın. Daha sonra eşli egzersize geçin.

Eşli Parmak Egzersizleri

• Egzersiz öncesi eşinizle birlikte gevşeme egzersizi yapın.
• Eşinizle sevişin. Onun sulanmasını sağlayın.
• Bebek yağını elinize ve eşinizin vajinasına sürün. Bir elinizle klitorisini bulun, belli bir ritimde ve basınçta okşayın. Diğer elinizle eşinizin göğüslerini veya hoşuna gidecek bir başka bölgesini okşayın.
• Eşinizin uyarıldığını düşündüğünüzde vajen deliğine dokunun, parmaklarınızı vajen deliğinin etrafında daire hareketleri yaparak uyarıya devam edin.
• Sulanma arttığında işaret parmağınızı ilk boğuma kadar eşinizin vajenine sokun. Eşiniz kendini rahat ve gevşemiş hissedene kadar orada tutun ve bekleyin. Daha sonra daire hareketi yapın.
• Eşiniz rahatsa ikinci boğuma kadar sokun. Yine bir süre bekleyin ve daire hareketi yapın.
• Hâlâ rahatsa tamamını sokun, bekleyin ve daire hareketi yapın.
• Eşinizden gevşemesini ve vajinasını çevreleyen kasları sıkıp gevşetmesini isteyin. Parmağınızın sıkıldığını hissedin. Sıktığında, eşinizin de parmağınızı içinde hissetmesini isteyin.
• Sonra parmağınızı çok yavaşça ileri geri hareket ettirin ve hızınızı eşinizi rahatsız etmeyecek kadar arttırın.
• Daha sonra aynı egzersizi işaret ve orta parmaklarınızı birleştirerek iki parmakla tekrarlayın. Daha sonra penis egzersizine geçin.
• Birkaç hafta yapılan parmak egzersizlerinden sonra sınırlı penis girişi egzersizine geçilir. Sınırlı penis girişi egzersizinde kadının tamamen uyarılmış olmasından ve ekstra kayganlaştırıcı kullanıldıktan sonra, kadının üstte olduğu pozisyon seçilir. Onun istediği kadar yavaş hareket etmesine imkan verilir. Başlangıçta fazla sert girmeyip penisin vajinasında bulunmasından kaynaklanan duygulara alışması sağlanır. Bu amaçla önce penis başı vajenin içine yerleştirilir.

Sınırlı Penis Girişi Egzersizleri

• Egzersiz öncesi eşinizle birlikte gevşeme egzersizi yapın.
• Eşinizle sevişin. Onun sulanmasını sağlayın.
• Bebek yağını elinize ve eşinizin vajinasına sürün. Bir elinizle klitorisini bulun, belli bir ritimde ve basınçta okşayın. Diğer elinizle eşinizin göğüslerini veya hoşuna gidecek bir başka bölgesini okşayın.
• Uyarıldığını düşündüğünüzde vajen deliğine dokunun, parmaklarınızı vajen deliğinin etrafında daire hareketleri yaparak uyarıya devam edin.
• Sulanma arttığında sırt üstü yatın. Eşiniz üstte, dizleri bedeninizin her iki tarafında olmak üzere diz çökmesini sağlayın.
• Eşiniz rahatsa penis başını biraz aşağı doğru indirerek vajenin girişine yerleştirin.
• Hâlâ rahatsa penis başını tamamen vajene sokun, bekleyin.
• Her şey yolundaysa eşinizden kalçasını ileri doğru hareket ettirerek penisinizi tamamen içine almasını isteyin ve yine bekleyin.
• Eşinizden gevşemesini ve vajinasını çevreleyen kasları sıkıp gevşetmesini isteyin. Penisinizin sıkıldığını hissedin. Sıktığında, eşinizin de penisinizi içinde hissetmesini isteyin.
• Sonra eşinizden kalça hareketleri ile çok yavaşça ileri geri hareket etmesini isteyin ve eşinize hızını kendini rahatsız etmeyecek kadar arttırması yönünde telkinde bulunun.
• Daha sonra aynı egzersizi her gün tekrar edin.

Vajinismusta plastik kanuller yardımı ile hastanın kendi kontrolünü yapacak şekilde vajinal girişler denenebilir. Bu girişimler aşk kaslarının eğitimi için yapılır.

Vajinismus ve Hipnoz

Son yıllarda vajinismus tedavisinde hipnoz yani hipnoterapi de başarılı sonuçlar vermektedir. Hipnoz bir uyku değildir. Aksine bir uyanıklık, farkındalık ve telkin alabilirliğin arttığı derin bir gevşeme durumdur. Bilinç açık olduğu için hipnoza girildiğinde istemediğiniz bir şey size yaptırılamaz. Vajinismusta hipnoz tek başına yeterli değildir. Önemli olan hipnozu hipnoterapiye çevirmektir. Bunun için hipnoz altında verilen telkinler, zihinsel ve imgesel uygulamalar ile endişe, korku ve kaygılar ortadan kaldırılır. Böylece cinsel ilişkinin ağrı ve acı hissetmeksizin yaşanabileceğine dair inanç artar. Bu bağlamda; hipnoterapi ile danışanların kendilerinin bile farkında olmayıp bilinçaltına attıkları tüm olumsuz düşünceleri bir yerde su yüzüne çıkararak bir “farkındalık durumu” yaratılmaktadır. Bu sayede bilinçdışı olaylar çözülür, korku ve kaygıların azaltılması sağlanır. Ortalama 6 seansta hipnoz ile değiştirilmiş bir bilinç hâli oluşturulur. Mevcut zihin dirençleri ortadan kaldırılır ve bilinçdışı süreçlerde zihinsel manevralar yapıp yeni olumlu şartlı refleks arkları oluşturulur.

Özetle vajinismus tedavisinde, şartlı refleks ile cinsel birleşme öncesinde anahtar işaretlerle rahatça kullanabilen gevşeme teknikleri öğretilir. Kasılma, gevşemeyle yer değiştirir. Cinsel birleşme ile ilgili imajinasyonlar yaşatılır. Çift, ruhsal istek ve orgazma ulaşma konusunda eğitilir.

Cinsel terapist Helen Singer KAPLAN”ın “Resimli Cinsel Tedavi Kılavuzu” adlı kitabının ikinci baskısında vajinismusun tedavisi aşağıdaki gibi anlatılmıştır:

“Tedavi temel olarak koşullandırılmış vajinal tepkinin ortadan kaldırılmasından oluşur. Bu işlem, gevşemiş ve sakin koşullar altında, vajinal girişe kademeli olarak boyutu büyüyen nesnelerin yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Hasta, fallus boyutunda bir nesneyi tolere edebildiğinde tedavi olmuş demektir. Vajinismuslu kadınlar genellikle cinsel ilişki ve penetrasyon konusunda fobiktir. Tedavinin koşullandırmanın giderilmesi bölümü başlamadan önce fobik kaçınmanın ortadan kaldırılması gerekir. Fobik olarak cinsel ilişkiden kaçınma halinin yönetilmesi için çeşitli teknikler vardır. Bunlar, mantıksız korkunun altında yatan bilinçsiz unsurların analitik bir şekilde yorumlanması, destek ve güven tazelemesi ve ‘korku duyguları ile başbaşa kalmak konusunda’ cesaretlendirme ve bu duygulara karşın penetrasyon girişiminde bulunma; ve sistematik olarak hassasiyetin giderilmesi ve hipnoz gibi davranışsal tekniklerdir. Genellikle analitik ve destekleyici yöntemlerin bir bileşimini uygularım. Vajinismusun oluşmasına neden olan orijinal kaynağı veya travmayı araştırmaya çalışır ve buna verilen duygusal tepkiyi ele alırım. Hızlı bir şekilde bu oluşumun ötesine geçerim ve sorunun burada ve şimdi görülen yıkıcı etkilerini incelerim. Hastanın bunun üstesinden gelmek amaçlı yapıcı ve rasyonel çabalarını desteklerim. Bununla birlikte, başkaları daha keskin davranışsal yaklaşımlar kullanmışlardır ve bunlar iyi sonuçlar vermiştir.İnvivo hassasiyet giderme veya penetrasyon yalnızca kadının vajinal penetrasyon konusundaki fobik kaçınması ortadan kaldırıldıktan ve cinsel ilişki ile ilgili karmaşıklıkları, prosedür hakkında nispeten çatışmasız hale gelmesini sağlayacak kadar çözüldükten sonra başlatılmalıdır. Klinisyenler koşullandırmanın giderilmesi amacıyla vajinaya sokulacak çeşitli nesneler kullanırlar. Bazıları kademeli cam kateterlerin kullanımını önerirken diğerleri kauçuk, başkaları da tampon kullanmaktadır. Nesnenin doğasının ne olduğu koşullandırma amacı açısından önemli değildir. Ben, hastalar için duygusal olarak en kabul edilebilir yöntem olduğunu gördüğümden ve suni nesnelere göre terapötik dirençleri mobilize etmesi daha az muhtemel olduğundan, hastanın ve kocasının parmağını kullanırım.”